Lesideeën Jodendom

Jom Kipoer 4 oktober 2014

Dit is het Joodse nieuwjaarsfeest.  Joden kijken terug op het afgelopen jaar welke dingen waren goed en welke waren slecht. Ook kijken de Joden vooruit en wensen elkaar het beste.
Bovenbouw
Lesdoel:
- Moment van bezinning

Lesbeschrijving:
Deze dagen staan voor de bezinning in het Joodse geloof. Laat in deze dagen de leerlingen zich bezinnen op hun eigen leven het afgelopen jaar. Laat ze een opstel schrijven waarin ze beschrijven welke goede en slechte daden zij hebben gedaan. Je kunt er ook voor kiezen je te richten op alleen de goede of slechte daden.
Op de dag van Jom Kipoer kunnen de leerlingen een voorspelling doen voor het komende jaar, van zichzelf of elkaar.

Tijdens dit feest moet het verhaal van Abraham en Isaac besproken worden. Laat de leerlingen invulling geven aan de boodschap van het verhaal, opoffering, toewijding, geloof, enz. Hiermee kunnen ze een eigen verhaal schrijven en naspelen, afhankelijk van de boodschap die zij in het verhaal horen.

Middenbouw

Lesdoel:
– De kinderen maken met elkaar een lijst van goede en slechte dingen van het afgelopen jaar.
– De kinderen wensen elkaar iets moois toe voor het komende jaar.

Lesbeschrijving:
Vertel in de klas over het joodse nieuwjaar en dat de mensen dan nadenken over wat er goed en niet goed was het afgelopen jaar. Met de klas wordt gesproken over het terugkijken op het afgelopen jaar. Welke dingen waren goed en welke minder. Zijn er dingen die de leerlingen zelf anders zouden willen doen het komende jaar. Is er iets waar kinderen 'spijt' van hebben? Dit hoeft niet heel zwaar te zijn. Denk aan een ruzie waar ze bij betrokken waren. Hier wordt op twee grote overslagvellen een lijst van gemaakt. De dingen op deze lijst worden algemeen omschreven. (dus bij slechte dingen staat 'ruzie', zonder namen etc)
De kinderen trekken loodjes en maken voor degene die ze hebben getrokken een kaart. Op die kaart schrijven ze een wens voor het komende jaar.
De kaarten worden uitgedeeld en eventueel nog kort besproken. Denk aan vragen als: 'wie heeft er een hele mooie wens op zijn kaart staan en wil die delen met de klas?'.

Onderbouw

Lesdoel:
– De kinderen praten met elkaar over mooie/goede en slechte/verdrietige dingen.
– De kinderen maken een mooie kaart om iemand iets goed te wensen.

Lesbeschrijving:
Met de leerlingen wordt, tijdens een kringgesprek gepraat over mooie/goede en verdrietige/slechte gebeurtenissen van de afgelopen tijd. Wie heeft er iets heel leuk/moois meegemaakt? Denk aan geboorte van broertje/zusje of neefje/nichtje, een verjaardag, een vakantie. Vraag ook door waarom dit dan mooie of leuke dingen zijn. Wat is er leuk aan vakantie? Waarom zijn we blij met een nieuwe baby? Zijn er ook verdrietige of vervelende dingen gebeurd de afgelopen tijd? Ruzies, mensen die ziek zijn, misschien een opa of oma die overleden is. Maar misschien dat de kinderen ook praten over oorlog. Vraag vooral door.
Dan gaan we kaarten maken, de kinderen mogen zelf weten voor wie ze een kaart maken. Is er iemand die ze in het speciaal een mooi of beter jaar willen wensen? Is er iemand ziek? Of willen ze oma of papa en mama een kaart sturen? Laat ze zelf de kaart zo mooi mogelijk maken. Vraag wat ze die personen toewensen en schrijf dat er op voor de kinderen. Laat de kinderen zelf hun naam erop schrijven.

Soekkot 9 oktober t/m 15 oktober 2014

Het loofhuttenfeest is een feest dat 7 dagen duurt. De joden herdenken tijdens deze dagen dat het volk 40 jaar lang in de woestijn heeft geleefd.

Bovenbouw

Lesdoel:
– De kinderen beleven het loofhuttenfeest
– De kinderen horen verhalen uit de thora.

Lesbeschrijving:
Tijdens de soekkot, loofhuttenfeest, is het leuk om met de leerlingen een hut in de klas te bouwen. Gebruik takken, bladeren en ander kosteloos materiaal vanuit de omgeving. Ga met de leerlingen op zoek. Dit kunnen ook meerdere hutten worden. De hutten zijn deze 9 dagen centraal in de klas aanwezig. Elke dag kan er met de leerlingen worden gesproken over het Joodse (of een ander) geloof. Vertel verhalen uit het oude testament. Als de hutten degelijk zijn kunnen de leerlingen tijdens deze verhalen plaatsnemen in deze hutten, net als de Joden doen.
Op de achtste dag vertel je het verhaal van de rondtrekkende Joden in de Sinaï woestijn. Op deze dag is regen erg belangrijk voor de Joden, dit heeft te maken met een vruchtbaar jaar. Mocht het regenen, geef hier voldoende aandacht aan.
De negende dag gaat over de eeuwigheid van het geloof en de Thora.

Middenbouw

Lesdoel:
– De kinderen beleven het loofhuttenfeest zoals joodse kinderen.
– De kinderen maken zichtbaar hoe een dorp van de Israëlieten er toen in de woestijn uit gezien heeft.
– De kinderen horen verhalen uit de thora.

Lesbeschrijving:
De kinderen verzamelen buiten takjes en bladeren. Hiermee bouwen ze een hutje. Het worden hutjes die, wat oppervlakte betreft, op een half A4 passen.  Al deze hutjes samen vormen een nomadendorp zoals dat van de rondtrekkende Israëlieten eruit kan hebben gezien.

Vooraf aan deze les kan er aandacht besteed worden aan de persoon Mozes, de verhalen van zijn geboorte (en het biezenmandje) en de tijd dat hij in Egypte was (met de bijbehorende tien plagen). Mogelijk kunnen er stukken uit de animatiefilm 'The prince of Egypt' gekeken worden.

Nadat de kinderen de hutjes gemaakt hebben wordt er aandacht besteed aan de verhalen die zich in de woestijnperiode afspeelden.

Ter afsluiting van deze week kunnen er met dozen en restmaterialen nog hutten in de klas gebouwd worden. Hutten zo groot dat de kinderen er zelf in kunnen spelen.

Onderbouw

Lesdoel:
– De kinderen beleven het loofhuttenfeest zoals joodse kinderen.
– De kinderen maken zichtbaar hoe een dorp van de Israëlieten er toen in de woestijn uit gezien heeft.
– De kinderen horen verhalen uit de thora.

Lesbeschrijving:
De kinderen bouwen van doosjes, dopjes, bekertjes, eierdozen en ander restmateriaal huisjes/hutjes. Het worden hutjes die, wat oppervlakte betreft, op een half A4 passen. Omdat de hutten van de Israëlieten van takken waren gemaakt worden de hutjes groen en bruin geverfd.  Al deze hutjes samen vormen een nomadendorp zoals dat van de rondtrekkende Israëlieten eruit kan hebben gezien. Bespreek met de kinderen waarom deze huisjes deze kleuren hebben? Waarom geen rode daken of blauwgeverfde deuren?

Bij het vertellen van de thora-verhalen (in de kring) staan de huisjes op de tafel of grond in het midden. Zo kunnen de kinderen kijken naar het dorp terwijl het verhaal verteld wordt.

Jonge kinderen vinden hutten bouwen altijd leuk. Als er een huishoek is in de klas probeer daar dan met een groot laken een tent/hut van te maken. In die hoek kun je ook prentenboeken leggen die gaan over de thora-verhalen.

Chanoeka, het lichtfeest, 17 t/m 24 december 2014

Chanoeka is het lichtfeest of toewijdingsfeest op de donkerste nacht van het jaar. Met Chanoeka worden twee dingen gevierd:
-          Een wonder waarbij olie voor één dag, maar liefst acht dagen bleef branden.
-          De overwinning van de joodse vrijheidsstrijders op de Syrisch-Griekse overheersers die probeerden een einde te maken aan het Jodendom.

In de Talmoed worden twee gebruiken beschreven. Het was gebruikelijk om acht lampen op de eerste nacht van het feest te laten schijnen, en het aantal met één te reduceren bij iedere nacht. Een ander gebruik was, om op de eerste nacht met een brandende lamp te beginnen, en iedere nacht een extra aan te steken tot er acht brandden, op de achtste nacht. Het eerste gebruik werd door de volgers van Sjammaj gevolgd, het laatste door die van Hillel. Volgens Josephus stonden de lichten symbool voor de vrijheid die de joden verkregen, op de gebeurtenis die op het feest wordt gevierd wordt. In een bredere betekenis gaat Chanoeka om een herbevestiging van de vrijheid en een hernieuwde toewijding voor de spirituele zoektocht.

Bovenbouw:

Lesdoelen
-          De kinderen maken kennis met het Chanoeka verhaal
-          De kinderen leren hoe je kaarsen maakt
Lesbeschrijving:

Voorafgaand aan deze dagen kunnen de leerlingen 8 kaarsen maken/versieren ter ere van het lichtfeest. Tijdens de dagen van Chanoeka kunnen de kaarsen worden gebrand, 8 dagen lang. Hierbij moet worden stil gestaan aan de vrijheid die de Joden verkregen.

Middenbouw:

Lesdoelen
-          De kinderen maken kennis met het Chanoeka verhaal.
-          De kinderen bedenken voor wie of wat zij verlichting kunnen vragen in “donkere” tijden.

Lesbeschrijving:

Vertel het Chanoeka verhaal en bespreek met de kinderen het oliewonder en de twee verschillende gebruiken voor het aansteken van de kaarsen. Welke manier spreekt hen het meeste aan? En waarom?

Steek vervolgens met de kinderen één voor één de kaarsen aan op de traditionele manier. Bedenk samen met hen bij het aansteken van elke kaars voor wie of wat ter wereld zij verlichting willen vragen in “donkere” tijden.

Onderbouw:

Lesdoelen
-          De kinderen maken kennis met het Chanoeka lichtfeest en de gebruiken die hierbij horen.

Lesbeschrijving:

Vertel de kinderen het verhaal van het oliewonder. Laat de kinderen een eigen chanoekia op papier uitknippen of prikken en inkleuren en versieren. Steek vervolgens kaarsjes in een echte chanoekia aan en zing met elkaar een lied over Chanoeka lichtjes.

1 januari 2015, 10 Tevet

Op deze dag wordt de aanval van de Babyloniers op Jeruzalem en de vernietiging van de Joodse Tempel herdacht. Ook wordt de Holocaust op deze dag herdacht. 10 Tevet is een dag waarop gevast wordt. Het doel van het vasten is men na te laten denken over de slechte daden van anderen en zichzelf om terug te keren naar het goede. Het vasten begint op deze dag bij zonsopgang en duurt tot de avond.

Bovenbouw
Lesdoelen:

-          Geschiedenis tempel van Jeruzalem
-          Betekenis van Jeruzalem voor Jodendom, Christendom en Islam

Lesbeschrijving:
Geschiedenis van Jeruzalem. In deze les krijgen de leerlingen verschillenden plaatjes van de stad Jeruzalem te zien, afkomstig vanuit verschillende tijden. Hierbij kan worden ingegaan op vastendagen die verbonden zijn aan verschillende aanvallen op Jeruzalem. Ook kan ingegaan worden op de betekenis van Jeruzalem voor zowel het Jodendom, het Christendom als de Islam.

Middenbouw
Lesdoelen
-          Stil staan bij de Holocaust en wat er toen gebeurt is met de Joodse bevolking.
-          Kinderen laten beschrijven hoe mensen in ons land met elkaar om zouden moeten gaan om te zorgen dat zoiets nooit meer gebeurt.

Lesbeschrijving:

Bespreek met de kinderen het vasten op 10^de Tevet. Welke reden kunnen mensen hebben om te vasten? Veel Rabbijnen herinneren op deze dag de slachtoffers van de Holocaust.  Praat met de kinderen over slechte daden die er in de geschiedenis hebben plaatsgevonden. Stuur het gesprek richting de Tweede Wereldoorlog en hoe de Joodse bevolking toen is behandeld. Dit mag nooit meer gebeuren. Laat kinderen een brief schrijven aan de Koning en Koningin van ons land en laat hen beschrijven hoe de mensen in ons land met elkaar om zouden moeten gaan.

Onderbouw

Lesdoelen
-          Onderscheid maken tussen goed en kwaad.
-          Regels opstellen over hoe we met elkaar om willen gaan in de klas.

Lesbeschrijving:
Lees een sprookje voor waarin het thema “goed en kwaad” duidelijk naar voren komt, bijvoorbeeld Sneeuwwitje en de boze stiefmoeder. Bespreek met de kinderen het verhaal. Wie is er goed in dit verhaal en wie is er slecht in dit verhaal? Waarom?

Laat het de vervolgens kinderen op zichzelf betrekken. Hoe willen wij met elkaar omgaan in de klas? Hoe wel en hoe niet? Welke positief geformuleerde afspraken kunnen we met elkaar maken? Stel deze op en hang ze duidelijk zichtbaar op in de klas. Verwijs hier regelmatig naar en bespreek dit geregeld met de kinderen.

Paasfeest, Pesach (Lente) 4 t/m 10 april 2015
Dit is het Joodse paasfeest of Feest van ongezuurde broden. Het Joodse paasfeest vindt zijn oorsprong in de geschiedenis van het volk van Israël. Tijdens Pasen viert men de uittocht van het Joodse volk vanuit Egypte.

Bovenbouw:
Lesdoelen
-          De kinderen leren de symboliek van de seiderschotel
-          Kinderen leren het verhaal van Mozes en de bevrijding van het Joodse volk

Lesbeschrijving:
Pesach staat in het teken van de bevrijding van het Joodse volk uit Egypte door Mozes. Ook kinderen werden op deze dag bevrijd. Dek in de klas een tafel naar Joods gebruik. Hier staan spullen op zoals een seiderschotel, matses, glas met zout water, een wijnfles (met druivensap), wijnglazen en de beker van Elia en Hagada. In de bijlage vindt u de uitleg van de verschillende gerechten (Landelijke stichting IKOS). Vertel de leerlingen waar alles voor staat en hoe dit terugkomt in het verhaal van Mozes en de bevrijding.
Bijlage: http://www.google.nl/url?sa=t&rct=j&q=&esrc=s&source=web&cd=2&ved=0CCUQFjAB&url=http%3A%2F%2Fwww.centrumvoorlevensbeschouwing.nl%2Fuploads%2Ffck%2Ffile%2Fuitgaven%2FMaaltijd%2520vieren%2FKinderen%2520en%2520het%2520pesachfeest.pdf&ei=shWwU77kHceXPe66gegD&usg=AFQjCNHd3CNyAckwgMDCtRB5JziNgMGkWg&bvm=bv.69837884,d.ZWU

Middenbouw:
Lesdoelen

-          Kinderen leren het verhaal over de uittocht van de Joden uit Egypte en de symboliek van de sederschotel
-          Kinderen proeven de verschillende smaken: bitter, zout, zoet. Extra: Kan je ook ontdekken met welk deel van je tong je dit proef?

Lesbeschrijving:
Vertel het verhaal van de uittocht van de Joden uit Egypte, maar ook waarom de Joden daar waren. Wat ligt er op de sederschotel en waarom? Probeer van 3 gerechten te proeven of het bitter, zout of zoet is. Evt. aanvulling, combinatie natuuronderwijs: Als je dit hebt ontdekt, doop dan een beetje van het bittere gerecht op een wattenstokje. Waar in je mond proef je dit? Links/rechts/voor/achter. En met zout en zoet?

Onderbouw:
Lesdoelen

-  Kinderen leren wat matzes zijn en waarom ze in deze tijd gegeten worden
-          Kinderen leren dat “rijzen” meerdere dingen betekent (niet alleen “reizen”)

Lesbeschrijving:
Vertel het verhaal van de uittocht van de Joden uit Egypte, maar ook waarom de Joden daar waren. Hierna gaan de kinderen zelf aan de slag om matzes te maken: 500 gram meel en 200 ml water. Kneden tot deeg. Hiervan door de kinderen platte 'koeken' maken met de hand of deegroller en er enkele gaatjes inprikken (voorkomt bollen). Op bakplaat bakken zo'n 10 minuten op 250° C.

Sjavoeot, wekenfeest 24 en 25 mei 2015

Het wekenfeest wordt 7 weken na Pasen gevierd. Precies 7 weken na de uittocht verzamelde het Joodse volk zich aan de voet van de berg Sinaï. Aan de voet van deze berg bood God de 10 geboden aan, aan het Joodse volk.  Daarnaast is het Wekenfeest een oogstfeest. De synagoge is versierd met bloemen en planten.

Bovenbouw:
Lesdoelen

-          Kinderen worden bekend met het verhaal van Mozes en de 10 geboden
-          Kinderen weten dat er joden een ander schrift hebben.

Lesbeschrijving
Deze feestdag staat in het teken van het aanbieden van de 10 geboden door God aan Mozes. Laat de leerlingen kennis maken met het de Hebreeuwse tekens. Laat ze 10 geboden/regels bedenken die gelden op school en/of in de klas. Laat ze deze vormgeven aan de hand van het Hebreeuwse schrift. Niet alle geboden hoeven in dit schrift, maar de belangrijkste woorden kunnen bijvoorbeeld in dit schrift.

Middenbouw:
Lesdoelen
- De kinderen worden bekend met het verhaal van Mozes
- De leerlingen denken na over wat wetten en regels voor hen betekenen.

Lesbeschrijving:
Vertel de leerlingen het verhaal van de Tien Geboden. Bespreek na het verhaal de 10 geboden. Zijn deze nog van deze tijd? Wat zou je willen veranderen, wat vind je nog steeds belangrijk?
Maak daarna in groepjes “10 geboden voor de klas”. Je mag je laten inspireren door de 10 geboden die God gaf.

Onderbouw:
Lesdoelen
- kinderen leren het woord “oogst” door het verhaal van Ruth
- kinderen leren de gulden regel: Wat jij niet wilt dat jou geschiedt, doe dat ook een ander niet. En ook hoe dit andersom werkt: wie goed doet, wie goed ontmoet.

Lesbeschrijving:
Lees het verhaal van Ruth. Naomi was goed voor Ruth, Ruth op haar beurt voor Naomi en het leven daarna goed voor hen beide. Wat zou je kunnen doen om lief te zijn voor een ander? Maak een mooie tekening voor iemand die het goed kan gebruiken. Probeer eens te denken aan iemand anders dan je ouders of je beste vriendje.